| ปี | 2016-03-06 |
|---|
สมเกียรติ ตั้งกิจวานิชย์
หลังจากที่ผู้เขียนได้นำเสนอข้อมูลและข้อคิดเห็นในรายการ “คิดยกกำลังสอง” ตอน “ประเด็นวุ่นๆ…เรื่องทุนการศึกษา” ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ Thai PBS เมื่อวันที่ 29 กุมภาพันธ์ 2559 ที่ผ่านมา โดยนำเสนอปัญหาของทุน สกอ. ทุน พสวท. และทุนกระทรวงวิทยาศาสตร์ และได้นำเสนอแนวทางในการปรับปรุงระบบการบริหารทุนการศึกษาของรัฐบาลไทย มีผู้ได้ทักท้วงและตั้งข้อสังเกตต่อข้อมูลที่นำเสนออย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะในส่วนของทุน พสวท. ซึ่งผู้เขียนขอน้อมรับฟังทุกความเห็นด้วยความขอบคุณ
ผู้เขียนขอใช้โอกาสนี้ขออภัยสำหรับความผิดพลาดในการนำเสนอข้อมูล แก้ไขข้อมูลที่นำเสนอไปให้ถูกต้อง และอธิบายประเด็นต่างๆ ที่มีการตั้งข้อสังเกต
มีผู้ตั้งข้อสังเกตว่า ผู้เขียนควรใช้ข้อมูลโดยตรงจาก สสวท. ซึ่งเป็นผู้บริหารทุน พสวท. ในการวิเคราะห์ ผู้เขียนขอชี้แจงว่า ทีมวิจัยได้ใช้ข้อมูลที่ได้มาจาก พสวท. ทั้งจากเว็บไซต์ของหน่วยงานและการขอข้อมูลเพิ่มเติม ซึ่งข้อมูลทั้งสองชุดมีตัวเลขไม่ตรงกันหลายแห่ง ทำให้ได้ข้อสรุปที่แตกต่างกันตามข้อมูลแต่ละชุด อย่างไรก็ตาม ข้อสรุปที่ได้จากการวิเคราะห์ข้อมูลทั้งสองชุดก็ไม่แตกต่างกันคือ สะท้อนถึงปัญหาประสิทธิภาพในการบริหารจัดการทุน ทั้งนี้ ในบทความนี้ ผู้เขียนจะใช้ข้อมูลของ พสวท. ที่ปรากฏในเว็บไซต์เป็นหลัก เพราะเป็นข้อมูลสาธารณะที่ผู้สนใจสามารถเข้าไปสอบทานได้
ตารางที่ 1 แสดงข้อมูลสรุปสถานภาพของผู้รับทุน พสวท. ตารางดังกล่าวรายงานสถานะของผู้รับทุนเป็นรุ่น (cohort) ตามปีที่รับทุน โดยแจกแจงสถานะของผู้รับทุนแต่ละรุ่นว่า มีผู้รับทุนทั้งหมดเท่าไร กำลังเรียนอยู่เท่าไร สำเร็จการศึกษาหรือออกจากโครงการไปแล้วเท่าไร เช่น ตัวเลขในแถว 401 หมายถึง ข้อมูลของผู้รับทุนรุ่นปี 2540 ซึ่งเป็นผู้รับทุนระดับม.ปลาย (ถ้าเป็นทุนระดับอุดมศึกษาในปีนั้นจะใช้รหัส 402) ผู้รับทุนรุ่นดังกล่าวมีทั้งหมด 51 คน กำลังเรียนอยู่ 8 คน เรียนจบแล้ว 21 คน และออกจากโครงการไปแล้ว 22 คน (โดยมีทั้งลาออกเองและที่พ้นสภาพหรือถูกให้ออก)
เมื่อพิจารณาข้อมูลจากตารางดังกล่าว ผู้เขียนมีข้อสังเกตหลายประการคือ ประการที่หนึ่ง มีผู้ที่ออกจากโครงการทั้งลาออกเองและที่พ้นสภาพหรือถูกให้ออกจำนวนมากคือ 700 คน หรือร้อยละ 19.5 ซึ่งน่าจะชี้ถึงปัญหาบางประการในการบริหารทุนดังกล่าวที่ผู้รับผิดชอบควรวิเคราะห์หาสาเหตุและแนวทางการแก้ไขต่อไป
ประการที่สอง มีผู้ที่ปรากฏสถานะว่า “กำลังเรียนอยู่” แต่เรียนช้ากว่ากำหนดจำนวนไม่น้อย เช่น มีผู้รับทุนปริญญาตรี-ปริญญาเอกในปี 2540 (แถว 402) ที่ยังคงเรียนอยู่ถึง 15 คน ทั้งที่หากนับถึงปี 2556 ซึ่งเป็นปีล่าสุดที่มีการรายงานสถานะ เวลาก็ผ่านมาแล้วถึง 16 ปี ซึ่งเพียงพอที่จะเรียนจนจบปริญญาตรี-ปริญญาเอก ที่ควรใช้เวลาทั้งหมดไม่เกิน 11 ปี ทั้งนี้ หากคำนวณจำนวนผู้ที่เรียนช้ากว่ากำหนดจากตารางดังกล่าว จะพบว่ามีอย่างน้อย 365 คน (ร้อยละ 10.1) ที่เข้าเกณฑ์ดังกล่าว
ที่ผู้เขียนใช้คำว่า “อย่างน้อย” เพราะเป็นการคำนวณอย่างอนุรักษ์นิยมมาก เนื่องจากมีผู้รับทุนบางส่วนที่ได้ทุนเรียนเฉพาะระดับปริญญาโท-ปริญญาเอก ซึ่งควรใช้เวลาเรียนไม่เกิน 7 ปี แต่ผู้เขียนก็คิดเหมารวมไป เพราะไม่มีข้อมูลในรายละเอียด ทั้งนี้ หากดูข้อมูลในรายบุคคลบางส่วนที่ผู้เขียนมี จะพบว่ามีผู้ที่เรียนนานถึง 20 ปี แต่ยังมีสถานะ “ขยายเวลา” หรือมีผู้ที่เรียนนานถึง 18 ปี แต่ก็ยังมีสถานะ “ปรกติ” ซึ่งน่าจะบ่งชี้ถึงปัญหาในการบริหารจัดการทุน
หากรวมเฉพาะข้อมูล 2 ส่วนดังกล่าวข้างต้น จะเห็นว่า มีผู้ที่มีปัญหาทั้งที่ออกจากโครงการไปและผู้ที่เรียนช้ากว่ากำหนด ถึงเกือบร้อยละ 30 ของทั้งหมด
นอกจากนี้ หากจำกัดเฉพาะผู้รับทุนการศึกษาระหว่างปี 2527-2543 ซึ่งในปัจจุบันควรเรียนจบทั้งหมดเพราะเวลาผ่านมาถึง 15 ปีแล้ว จะพบว่า มีผู้ที่ยังคงเรียนอยู่ร้อยละ 12 และออกจากโครงการร้อยละ 29 ตัวเลขทั้งสองส่วนนี้รวมกันก็จะเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 41 (ดูกราฟด้านล่าง)
ผู้เขียนคิดว่า ข้อมูลดังกล่าวน่าจะชี้ให้เห็นถึงตัวอย่างของปัญหาประสิทธิภาพในการบริหารจัดการทุน พสวท. แม้สัดส่วนจะไม่สูงอย่างที่นำเสนอในรายการ “คิดยกกำลังสอง”
ประการที่สาม ปัญหาประสิทธิภาพในการบริหารทุนไม่ได้จำกัดอยู่กับทุน พสวท. เท่านั้น เพราะหากดูสถานะของผู้รับทุน สกอ. จะพบว่า ในระหว่างปี 2535-2548 มีผู้รับทุนพัฒนาอาจารย์สาขาขาดแคลน เพื่อไปศึกษาต่อปริญญาโท-ปริญญาเอก 5,342 คน แต่ในขณะนี้ มีผู้ที่มีสถานะ “ยังเรียนอยู่” ถึง 1,507 คน หรือร้อยละ 28.2 ทั้งที่นับตั้งแต่ปี 2548 เวลาก็ผ่านมากว่า 10 ปี ซึ่งนานพอที่จะเรียนจบปริญญาโทต่อด้วยปริญญาเอก นอกจากนี้ยังมีผู้ที่ผิดสัญญาอีกจำนวนหนึ่งด้วย
ประการที่สี่ ผู้เขียนไม่ได้กล่าวถึงปัญหาการหนีทุนเป็นหลัก แม้ที่ผ่านมาสังคมจะให้ความสนใจมากต่อปัญหากรณีทันตแพทย์หนีทุน เพราะต้องการให้สังคมได้เห็นปัญหาในภาพที่ใหญ่กว่านั้นคือ ประสิทธิภาพในการบริหารทุนการศึกษาของรัฐบาล ซึ่งมาจากภาษีของประชาชน
ผู้ขียนหวังว่าข้อมูลที่นำเสนอนี้จะนำไปสู่การแก้ไขปัญหา โดยเสนอแนะแนวคิดบางส่วนในรายการ “คิดยกกำลังสอง” ด้วย ที่สำคัญผู้เขียนไม่ได้กล่าวหา หน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง และไม่ได้วิจารณ์ว่า ผู้ที่รับทุนการศึกษาต่างๆ มีคุณภาพหรือทำประโยชน์ให้ประเทศหรือไม่ เพราะปรากฏชัดอยู่แล้วที่มีหลายท่านที่ทำประโยชน์ แต่ต้องการชี้ปัญหาของระบบการบริหารทุนมากกว่า
ตารางที่ 1 สรุปสถานภาพของผู้รับทุน พสวท.
| ปี | กำลังเรียน (คน) | สำเร็จการศึกษา (คน) | ออกจากโครงการ (คน) | รวม | ||||||||||
| ทุน พสวท. | ทุนอื่น | รวม | % | จบตรี | จบโท | จบเอก | รวม | % | พ้นสภาพ | ลาออก | รวม | % | ||
| 271 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 8 | 10 | 18 | 62.07 | 9 | 2 | 11 | 37.93 | 29 |
| 272 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 281 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 14 | 15 | 65.22 | 6 | 2 | 8 | 34.78 | 23 |
| 282 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 8 | 18 | 26 | 74.29 | 7 | 2 | 9 | 25.71 | 35 |
| 291 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 15 | 17 | 62.96 | 7 | 3 | 10 | 37.04 | 27 |
| 292 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 7 | 22 | 31 | 75.61 | 10 | 0 | 10 | 24.39 | 41 |
| 301 | 1 | 0 | 1 | 4.55 | 0 | 1 | 14 | 15 | 68.18 | 5 | 1 | 6 | 27.27 | 22 |
| 302 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12 | 23 | 35 | 85.37 | 1 | 5 | 6 | 14.63 | 41 |
| 311 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 11 | 13 | 65 | 3 | 4 | 7 | 35 | 20 |
| 312 | 1 | 0 | 1 | 2.63 | 1 | 4 | 25 | 30 | 78.95 | 2 | 5 | 7 | 18.42 | 38 |
| 321 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 15 | 15 | 57.69 | 6 | 5 | 11 | 42.31 | 26 |
| 322 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 16 | 20 | 68.97 | 4 | 5 | 9 | 31.03 | 29 |
| 331 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 12 | 15 | 68.18 | 5 | 2 | 7 | 31.82 | 22 |
| 332 | 5 | 0 | 5 | 16.67 | 0 | 5 | 14 | 19 | 63.33 | 6 | 0 | 6 | 20 | 30 |
| 341 | 1 | 0 | 1 | 4 | 0 | 5 | 15 | 20 | 80 | 2 | 2 | 4 | 16 | 25 |
| 342 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 4 | 19 | 24 | 64.86 | 12 | 1 | 13 | 35.14 | 37 |
| 351 | 1 | 0 | 1 | 3.33 | 0 | 7 | 13 | 20 | 66.67 | 8 | 1 | 9 | 30 | 30 |
| 352 | 7 | 0 | 7 | 14 | 0 | 7 | 15 | 22 | 44 | 19 | 2 | 21 | 42 | 50 |
| 361 | 3 | 0 | 3 | 9.38 | 0 | 1 | 20 | 21 | 65.63 | 1 | 7 | 8 | 25 | 32 |
| 362 | 5 | 0 | 5 | 6.49 | 1 | 16 | 39 | 56 | 72.73 | 13 | 3 | 16 | 20.78 | 77 |
| 371 | 2 | 0 | 2 | 5.56 | 0 | 3 | 20 | 23 | 63.89 | 6 | 5 | 11 | 30.56 | 36 |
| 372 | 6 | 2 | 8 | 13.11 | 0 | 11 | 24 | 35 | 57.38 | 17 | 1 | 18 | 29.51 | 61 |
| 381 | 4 | 4 | 8 | 23.53 | 0 | 4 | 15 | 19 | 55.88 | 5 | 2 | 7 | 20.59 | 34 |
| 382 | 5 | 3 | 8 | 11.94 | 0 | 17 | 25 | 42 | 62.69 | 10 | 7 | 17 | 25.37 | 67 |
| 391 | 4 | 2 | 6 | 17.14 | 0 | 1 | 13 | 14 | 40 | 12 | 3 | 15 | 42.86 | 35 |
| 392 | 3 | 2 | 5 | 8.62 | 0 | 13 | 23 | 36 | 62.07 | 16 | 1 | 17 | 29.31 | 58 |
| 401 | 5 | 3 | 8 | 15.69 | 0 | 1 | 20 | 21 | 41.18 | 15 | 7 | 22 | 43.14 | 51 |
| 402 | 9 | 6 | 15 | 15.96 | 0 | 14 | 42 | 56 | 59.57 | 20 | 3 | 23 | 24.47 | 94 |
| 411 | 9 | 9 | 18 | 31.03 | 0 | 4 | 19 | 23 | 39.66 | 15 | 2 | 17 | 29.31 | 58 |
| 412 | 7 | 6 | 13 | 16.25 | 0 | 10 | 26 | 36 | 45 | 29 | 2 | 31 | 38.75 | 80 |
| 421 | 8 | 9 | 17 | 28.33 | 0 | 3 | 19 | 22 | 36.67 | 15 | 6 | 21 | 35 | 60 |
| 422 | 5 | 9 | 14 | 15.91 | 0 | 12 | 38 | 50 | 56.82 | 18 | 6 | 24 | 27.27 | 88 |
| 431 | 11 | 13 | 24 | 41.38 | 0 | 4 | 20 | 24 | 41.38 | 4 | 6 | 10 | 17.24 | 58 |
| 432 | 10 | 9 | 19 | 20 | 0 | 14 | 40 | 54 | 56.84 | 18 | 4 | 22 | 23.16 | 95 |
| 441 | 16 | 11 | 27 | 48.21 | 0 | 0 | 11 | 11 | 19.64 | 14 | 4 | 18 | 32.14 | 56 |
| 442 | 14 | 7 | 21 | 22.11 | 0 | 10 | 54 | 64 | 67.37 | 8 | 2 | 10 | 10.53 | 95 |
| 451 | 19 | 9 | 28 | 50.91 | 0 | 0 | 3 | 3 | 5.45 | 13 | 11 | 24 | 43.64 | 55 |
| 452 | 21 | 5 | 26 | 27.37 | 0 | 7 | 48 | 55 | 57.89 | 11 | 3 | 14 | 14.74 | 95 |
| 461 | 31 | 12 | 43 | 75.44 | 0 | 0 | 2 | 2 | 3.51 | 1 | 11 | 12 | 21.05 | 57 |
| 462 | 25 | 17 | 42 | 44.21 | 0 | 5 | 34 | 39 | 41.05 | 13 | 1 | 14 | 14.74 | 95 |
| 471 | 39 | 3 | 42 | 73.68 | 0 | 5 | 0 | 5 | 8.77 | 2 | 8 | 10 | 17.54 | 57 |
| 472 | 47 | 13 | 60 | 51.72 | 1 | 5 | 31 | 37 | 31.9 | 11 | 8 | 19 | 16.38 | 116 |
| 481 | 36 | 2 | 38 | 69.09 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 13 | 17 | 30.91 | 55 |
| 482 | 50 | 7 | 57 | 61.96 | 0 | 8 | 10 | 18 | 19.57 | 13 | 4 | 17 | 18.48 | 92 |
| 491 | 49 | 2 | 51 | 85 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 5 | 9 | 15 | 60 |
| 492 | 62 | 14 | 76 | 89.41 | 0 | 1 | 5 | 6 | 7.06 | 2 | 1 | 3 | 3.53 | 85 |
| 501 | 25 | 0 | 25 | 86.21 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 2 | 4 | 13.79 | 29 |
| 502 | 81 | 9 | 90 | 88.24 | 0 | 8 | 2 | 10 | 9.8 | 1 | 1 | 2 | 1.96 | 102 |
| 511 | 40 | 2 | 42 | 75 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 12 | 14 | 25 | 56 |
| 512 | 77 | 6 | 83 | 96.51 | 0 | 1 | 0 | 1 | 1.16 | 0 | 2 | 2 | 2.33 | 86 |
| 521 | 44 | 0 | 44 | 81.48 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6 | 4 | 10 | 18.52 | 54 |
| 522 | 87 | 5 | 92 | 95.83 | 0 | 2 | 0 | 2 | 2.08 | 1 | 1 | 2 | 2.08 | 96 |
| 531 | 37 | 0 | 37 | 74 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6 | 7 | 13 | 26 | 50 |
| 532 | 120 | 2 | 122 | 90.37 | 0 | 1 | 0 | 1 | 0.74 | 7 | 5 | 12 | 8.89 | 135 |
| 541 | 46 | 1 | 47 | 83.93 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 6 | 9 | 16.07 | 56 |
| 542 | 99 | 2 | 101 | 93.52 | 0 | 1 | 0 | 1 | 0.93 | 2 | 4 | 6 | 5.56 | 108 |
| 551 | 73 | 0 | 73 | 85.88 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 9 | 12 | 14.12 | 85 |
| 552 | 93 | 0 | 93 | 94.9 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 4 | 5 | 5.1 | 98 |
| 561 | 90 | 0 | 90 | 94.74 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 4 | 5 | 5.26 | 95 |
| 562 | 115 | 0 | 115 | 96.64 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | 4 | 3.36 | 119 |
| 571 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 572 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 581 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 582 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 591 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 592 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| รวม | 1548 | 206 | 1754 | 48.78 | 6 | 262 | 874 | 1142 | 31.76 | 458 | 242 | 700 | 19.47 | 3596 |
ที่มา: พสวท. (เข้าถึงตารางนี้ได้ที่ เมนู : รายงานสรุปสถานภาพ ที่ http://dpst.ipst.ac.th/index.php/component/dpst/?controller=report&Itemid=167)
หรือ ดาวน์โหลดเอกสารจาก เว็บไซต์ พสวท. ได้ที่นี่