ขั้นตอนการดำเนินงานจัดทำตัวชี้วัด SCI

เริ่มจากการศึกษาแนวคิดศาสตร์พระราชาในภาพรวมและองค์ประกอบ ทบทวนงานวิจัยที่เกี่ยวข้องทั้งในส่วนของระบบดัชนีวัดการพัฒนาระดับสากล เช่น SDGs, World Happiness Index, Bhutan’s GNH หรือทบทวนตัวชี้วัดที่เกี่ยวข้องของไทย เช่น NESDB’s HAI  การสำรวจโดยกรมสุขภาพจิต จปฐ.  กชช 2ค รวมไปถึงการศึกษาโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และต่อมาจึงเริ่มพัฒนากรอบแนวคิด SCI พัฒนาแบบสอบถาม สำรวจทั่วประเทศ และจัดสร้างตัวชี้วัด SCI และศึกษาความเชื่อมโยงศาสตร์พระราชากับผลลัพธ์การพัฒนา

การเก็บข้อมูล
รวบรวมข้อมูลครัวเรือนและส่วนบุคคล จากตัวอย่างทั้งนอกเขตและในเขตเทศบาล ทั่วประเทศ จำนวน 5672 EA รวม 85,080 ครัวเรือน ในระหว่างวันที่ 27 เมษายน –  15 กรกฎาคม 2561 ด้วยวิธีการตอบแบบสอบถาม โดยข้อมูลที่เก็บรวบรวมมีดังนี้

• ข้อมูลทั่วไปของสมาชิกในครัวเรือน และสุขภาพ
• ลักษณะทั่วไปของครัวเรือน
• รายได้ ค่าใช้จ่าย หนี้สินและการออมของครัวเรือน
• พฤติกรรมการดำเนินชีวิตของครัวเรือน
• ความเห็นเกี่ยวกับคนในหมู่บ้าน/ชุมชน/ละแวกบ้าน
• ความเหลื่อมล้ำและสิ่งแวดล้อม
• ความสุขและความพึงพอใจในชีวิต

ข้อถามเพื่อคำนวณ SCI-S4S sub-indicators

• ความพอประมาณ
  ครัวเรือนวางแผนการใช้จ่ายรายเดือน
  ซื้อของเพราะจำเป็นต้องใช้
  ไม่ซื้อของตามๆ กันจนเกินกำลัง
  ไม่มีหนี้ หรือมีหนี้น้อยเทียบกับรายได้
  ไม่ผ่อนหนี้จนกินอยู่ลำบาก
  คนในหมู่บ้านไม่เป็นคนโลภมาก
• ความเพียร
  ตั้งใจทำอะไร จะทำจนสำเร็จ แม้พบอุปสรรค
  รอบคอบ ระมัดระวัง
  ก่อนทำอะไร จะศึกษา อย่างรอบคอบ
  เวลาลงทุนจะเริ่มจากน้อยๆ ก่อน
• รอบคอบ ระมัดระวัง
  ก่อนทำอะไร จะศึกษาอย่างรอบคอบ
  เวลาลงทุนจะเริ่มจากน้อยๆ ก่อน
•  ความซื่อสัตย์
  เปิดประตูบ้านทิ้งไว้ ของไม่หาย
  ของหายในหมู่บ้านจะได้คืน
  กระเป๋าเงินหายจะได้คืน
  เลือกคนไม่โกง
  ไม่เลือกเพราะได้ประโยชน์ส่วนตน
  ไม่ใช้เส้นสายเพื่อประโยชน์ส่วนตน
• มีเหตุผล
  คนในหมู่บ้านแก้ปัญหาโดยพูดคุยกัน ไม่ใช้อารมณ์
• ความรอบรู้
  ติดตามข่าวสารสม่ำเสมอ
  หาความรู้จากช่องทางต่างๆ
  ในหมู่บ้านมีปราชญ์ชาวบ้าน
  คนในชุมชนมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน
• มีภูมิคุ้มกัน
  มีเงินออม
  หารายได้หลายแหล่ง ป้องกันความไม่แน่นอน
  หาเงินฉุกเฉิน 10,000 บาทได้
  จัดการกับวิกฤติที่เคยเกิดขี้นได้ดี
• แบ่งปัน ช่วยเหลือ
  คนในหมู่บ้านมักช่วยผู้อื่นเมื่อมีปัญหา
  มีการลงแขก เอาแรง
  สามารถฝากเพื่อนบ้านช่วยดูแลเด็กเมื่อไม่อยู่
  ให้ความช่วยเหลือผู้อื่น
• สามัคคี
  คนในชุมชนไม่แบ่งพรรคแบ่งพวก
  คนในชุมชนรู้สึกใกล้ชิดกัน
• รักษาสิ่งแวดล้อม
  พฤติกรรมรักษาสิ่งแวดล้อม (ลดการใช้ถุงพลาสติก)
  ร่วมกิจกรรมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
  ดูแลแหล่งน้ำ
  แยกขยะ กำจัดขยะอย่างถูกวิธี
• ระเบิดจากภายใน
  แผนชุมชนตรงความต้องการคนในหมู่บ้าน
  คนในหมู่บ้านรู้สึกเป็นเจ้าของโครงการ
  คนในหมู่บ้านร่วมมือทำโครงการเพื่อส่วนรวม
• มีจิตสาธารณะ
  มีอาสาสมัครในโครงการพัฒนา
• พึ่งตนเอง
  หมู่บ้านประชุมร่วมเพื่อแก้ปัญหาส่วนรวม
  คนในครอบครัวเข้าร่วมการประชุมดังกล่าว
  ปกติหมู่บ้านจะไม่ขอความช่วยเหลือจากข้างนอก
• ความเป็นผู้นำ
  ระดับความเป็นผู้นำของผู้นำชุมชน
  จำนวนคนหนุ่มสาวกลับมาพัฒนาชุมชน
• นวัตกรรมชุมชน
  มีการส่งเสริมอาชีพใหม่ๆ
  มีการคิดค้นวิธีการใหม่ๆ

ข้อถามเพื่อคำนวณ SCI-OC sub-indicators

• ความสุข ความพอใจ
  ระดับความสุข
  ความพึงพอใจในชีวิต
  รู้สึกสบายใจ
  รู้สึกภูมิใจในตนเอง
• หลุดพ้นจากความยากจน
  สัดส่วนคนไม่จนด้านรายได้ และด้านรายจ่าย
  กินอิ่มทุกมื้อ
• สุขภาพ
  มีสุขภาพโดยรวมที่ดี
  เข้าถึงการรักษาพยาบาลได้ดี
  มึความสามารถช่วยตัวเองได้เต็มที่
  พักผ่อนเพียงพอ
• การศึกษา
  จบการศึกษาสูง
  สมาชิกอายุ 15-45 มีโอกาสเรียนถึงมัธยมต้น/ปลาย
  เด็กเล็กมีโอกาสเข้าศูนย์เด็กเล็ก
• การมีงานทำ
  มีงานทำ
• รายได้ รายจ่าย เพียงพอ
  รายได้ครอบครัวสูงกว่าเส้นความยากจน 5 เท่า
  รายจ่ายครอบครัวสูงกว่าเส้นความยากจน 5 เท่า
• สภาพความเป็นอยู่
  ความเป็นอยู่ดี (เป็นเจ้าของบ้านมั่นคง กว้างขวางเพียงพอ ไม่แออัด กันแดดกันฝนได้ดี มีไฟฟ้าใช้และมีส้วมที่ดี มีน้ำดื่มน้ำใช้)
• ทรัพย์สิน
  มีทรัพย์สินเพียงพอ
• ความเท่าเทียม
  ผลต่างสัดส่วนคนรวยกับสัดส่วนคนจนในหมู่บ้าน
  ความรู้สึกของช่องว่างคนรวยคนจน
• ทุนทางสิ่งแวดล้อม
  สภาพสิ่งแวดล้อมในด้านต่างๆ (ป่า น้ำ ดิน เสียง อากาศ)
• ทุนทางสังคม
  การเป็นสมาชิกกลุ่มต่างๆ ในชุมชน

แบบสอบถามการสํารวจคุณภาพชีวิตของประชาชนอย่างยั่งยืนตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง พ.ศ. 2561

Download (PDF, 177KB)

ขั้นแรก แปลงคำตอบในแบบสอบถามให้มีคะแนนระหว่าง 0 ถึง 100 โดยข้อถามที่จะใช้เพื่อสร้าง SCI-S4S นั้นคะแนนเต็ม 100 หมายถึงปฏิบัติตามศาสตร์พระราชาเต็มที่ ส่วนข้อถามที่จะใช้สร้าง SCI-OC นั้นคะแนนเต็ม 100 หมายถึงมีผลลัพธ์การพัฒนาดีที่สุด

ตัวอย่างเช่นการให้คะแนนคำตอบของข้อถาม “คนในหมู่บ้านรู้สึกอย่างไรต่อกัน?” เป็นดังนี้

• ห่างเหินกันมาก คะแนน 0
• ห่างเหินกัน คะแนน 25
• กลางๆ  คะแนน 50
• ใกล้ชิดกันพอสมควร  คะแนน 75
• ใกล้ชิดกันมาก  คะแนน 100

ขั้นตอนที่สอง เป็นการจัดกลุ่มข้อถามให้เป็นมิติย่อยของ SCI-OC หรือ SCI-S4S  โดยแต่ละมิติย่อยจะมีข้อถามหนึ่งข้อหรือมากกว่า ค่าเฉลี่ยของคะแนนของคำตอบจะเป็นคะแนนของมิติย่อยนั้น ๆ

ขั้นตอนที่สาม คือการคำนวณค่า SCI-OC และ SCI-S4S  โดยคำนวณจากค่าเฉลี่ยของคะแนนแต่ละมิติอีกชั้นหนึ่ง

ระบบตัวชี้วัด SCI ทั้งส่วนที่เป็น outcome และส่วนที่เป็น S4S สามารถแสดงผลแยกเป็นมิติย่อยต่างๆ  และยังสามารถแสดงเป็นตัวชี้วัดรวม (composite indicators)  ซึ่งเป็นค่าเฉลี่ยแบบไม่ถ่วงน้ำหนักของค่ามิติย่อยต่างๆ นั่นเอง  composite indicators นี้มีค่าเดียวสำหรับแต่ละหมู่บ้าน และสามารถนำผลแต่ละหมู่บ้านมาประมวลเป็นค่าดัชนี SCI จังหวัด ภาค หรือของประเทศได้