ประเทศไทยมีบุคคลไร้สัญชาติสูงเป็นอันดับที่ 4 ของโลก โดยจากข้อมูลปี 2567 มีเด็กไร้สัญชาติอยู่กว่า 179,000 คน สถานะของพวกเขาได้รับการกำหนดตาม พ.ร.บ. คนเข้าเมือง ซึ่งถือว่าเป็น “คนต่างด้าว” และทำให้ถูกจำกัดสิทธิในหลายด้าน ทำให้เด็กไร้สัญชาติต้องเผชิญเจอกับ ความยากจน การละเมิดสิทธิ และแรงงานบังคับ แม้ว่าพวกเขาจะได้รับการคุ้มครองด้านสาธารณสุขในบางระดับ แต่ก็ไม่สามารถใช้สิทธิในระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าได้ เนื่องจากข้อกำหนดว่าผู้มีสิทธิ์ต้องมีสัญชาติไทย
หนทางสู่การแก้ไขปัญหา เป้าหมายสำคัญคือ การให้เด็กไร้สัญชาติได้รับการรับรองสัญชาติโดยเร็วที่สุด และลดอุปสรรคในกระบวนการเพื่อให้พวกเขาหลุดจากสถานะไร้รัฐ หน่วยงานรัฐ เช่น กรมสอบสวนคดีพิเศษ และสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ ได้พยายามดำเนินการพิสูจน์สัญชาติร่วมกับภาคประชาสังคมและ NGO อย่างไรก็ตาม แต่เมื่อระบบกฎหมายยังปรับตัวไม่ทัน จึงทำให้เด็กไร้สัญชาติต้องเผชิญข้อจำกัดมากมาย เช่น ข้อจำกัดด้านการเดินทาง การทำงาน และการคุ้มครองทางสังคม
ข้อเสนอแนะเพื่อสร้างโอกาสที่เท่าเทียม 1) เพิ่มความตระหนักรู้ให้เด็กและครอบครัวเกี่ยวกับสิทธิของตน 2) แก้ไขกฎหมายจำกัดการเดินทาง 3) ปรับข้อกำหนดด้านใบอนุญาตการทำงานและส่งเสริมการฝึกอบรมอาชีพที่เหมาะสม 4) ขยายโอกาสให้เด็กไร้สัญชาติเข้าถึงบริการสาธารณสุขและการคุ้มครองทางสังคมอย่างเท่าเทียม และ 5) ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาครัฐและภาคประชาสังคมเพื่อให้การช่วยเหลือมีประสิทธิภาพมากขึ้น ติดตามรายละเอียดเพิ่มเติมในรายการ พินิจเศรษฐกิจการเมือง พร้อมมุมมองและการวิเคราะห์จาก ชาตบุษย์ ฮายุกต์ นักวิจัยด้านนโยบายเพื่อพัฒนาสังคม ทีดีอาร์ไอ



Views
พินิจเศรษฐกิจการเมือง : ช่องว่างสิทธิและโอกาส เด็กไร้สัญชาติในไทย